تبدیل رهن و اجاره را چطور محاسبه کنیم؟
یکی از سوالاتی که افراد هنگام جستجوی خانه به ذهنشان می‌رسد، نحوه تبدیل رهن و اجاره است. مثلا با اطلاع از قیمت یک خانه چطور می‌توان تخمین زد رهن کاملش چقدر است یا چطور می‌توان اجاره خانه را به صورت منصفانه برای رهن همراه با اجاره محاسبه کرد.
| قیمت رهن هر خانه بر اساس قیمت هر متر مربع آن خانه و مدت زمان ساختش مشخص می‌شود. |
تخمین رهن کامل
بر اساس عرف فعلی موجود در بازار مسکن، رهن کامل یک خانه با توجه به مدت زمانی که از ساختش می‌گذرد بین یک ششم تا یک چهارم قیمت فروش خانه محاسبه می‌شود. اگر خانه نوساز باشد یک چهارم و هرچه که عمر خانه بالاتر باشد، این ضریب به یک ششم نزدیک می‌شود. اگر خانه نوساز باشد ممکن است مبلغ رهن برابر با یک چهارم قیمت خانه نیز در نظر گرفته شود.
مثلا فرض کنید خانه‌ای ۱۰۰ متری و نوساز در محله‌ای قرار دارد که قیمت خانه در آن محله متری ۳ میلیون تومان است. بنابراین رهن کامل آن حدودا ۷۵ میلیون تومان می‌شود. ۷۵=۴/(۳*۱۰۰)
حالا اگر عمر آن خانه مثلا حدود ۱۰ سال باشد، رهن کاملش ۵۰ میلیون می‌شود. ۵۰=۶/(۳*۱۰۰)
عرف بازار برای محاسبه رهن و اجاره
در بسیاری از موارد مالکان تمایل ندارند که خانه‌شان را رهن کامل بدهند و مدل رهن + اجاره را بیشتر می‌پسندند. اما از کجا بفهمیم اجاره و رهنی که مالک پیشنهاد کرده منصفانه است؟ روش متداول برای محاسبه رهن و اجاره چیست؟
برای تبدیل رهن و اجاره در عرف بازار هر یک میلیون تومان رهن معادل ۳۰ هزار تومان اجاره در نظر گرفته می‌شود و یا به ازای هر ۱۰ میلیون تومان از مبلغ رهن 300 هزار تومان اجاره پرداخت شود. این عدد معمولا در اکثر مناطق یکسان است و مالکین و مستاجرین می‌توانند میلغ اجاره خانه را از طریق این روش تخمین بزنند. برای مثال در نمونه‌ای که پیش از این ذکر کردیم، اگر فردی بخواهد خانه را اجاره کامل کند (یعنی پولی بابت رهن ندهد)، تقریبا باید ماهیانه ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان اجاره بپردازد. ۲۲۵۰۰۰۰ = ۳۰۰۰۰ * ۷۵
| برای تبدیل رهن به اجاره معمولا هر ۱ میلیون تومان رهن را معادل ۳۰ هزار تومان در نظر می‌گیرند؛ هر چند که این قیمت در شرایط مختلف ممکن است بیشتر شود. |
اما اگر مستاجر قصد داشته باشد مقداری پول پیش بپردازد باید مقدار مابهتفاوت پرداختی با رهن کامل را تبدیل به اجاره کند. برای روشن شدن قضیه باز هم به مثال قبل بر‌می‌گردیم. فرض کنید مشتری بخواهد ۲۵ میلیون تومان بابت رهن بپردازد. مابهتفاوت ۲۵ میلیون با ۷۵ میلیون (رهن کامل خانه)، ۵۰ میلیون تومان است که باید این مبلغ را با همان فرمول به ازای هر یک میلیون ۳۰ هزار تومان به اجاره تبدیل کرد. در نتیجه اجاره ماهیانه مشتری یک میلیون و پانصد هزار تومان می‌شود (۱۵۰۰۰۰۰ = ۳۰۰۰۰ * ۵۰ ).
به این ترتیب می‌توان فهمید اجاره پیشنهادی مالک جای چانه زدن دارد یا نه. مثلا اگر در این مثال مالک پیشنهاد ۲۵ میلیون رهن و ماهانه ۲ میلیون تومان اجاره را مطرح کرده باشد، با توجه به اختلاف مبلغ پیشنهادی با عرف بازار می‌توان کمی سر قیمت چانه زد.
چند نکته در محاسبه رهن و اجاره خانه و تبدیل آن‌ها به همدیگر
– مبلغ یک میلیون تومان رهن و به ازای آن ۳۰ هزار اجاره هر چند عرف کلی بازار است اما ممکن است این نرخ در مناطق و شهر‌های مختلف تغییر کند.
– برای محاسبه قیمت رهن کامل مبلغ کل آپارتمان را بر عددی بین بازه ۴ تا ۶ بسته به نوساز بودن یا تعداد سالی که آپارتمان احداث شده تقسیم می‌کنیم.
– براساس منطقه و امکانات مورد نظر عوامل متعددی برای قیمت رهن هر متر مربع از یک واحد مسکونی مطالبه می‌شود، مثلا در مناطق مرفه‌تر بیشتر امکانات مورد نظر مستاجران قرار می‌گیرد و ممکن به ازای هر متر مربع گاهی تا حدود ۷ میلیون تومان رهن در خواست شود.
چند نکته مهم در تبدیل رهن و اجاره
- هرچند مبناهایی که در این مطلب به آن اشاره شد عرف فعلی بازار است، اما باید به این توجه داشته باشید که ممکن است این نسبت‌ها منطقه به منطقه و شهر به شهر با هم تفاوت داشته باشد. مثلا ممکن است در محله‌های خوب، نرخ تبدیل رهن و اجاره به جای هر یک میلیون ۳۰ هزار تومان، هر یک میلیون ۳۵ هزار تومان باشد.
- نکته بعد این است که نرخ محاسبه رهن و اجاره به نرخ سود بانکی وابسته است. مثلا اگر نرخ سود بانکی افزایش پیدا کند مالک با توجه به اینکه سود بانکی دریافتی‌اش از خواباندن پول رهن در بانک بیشتر می‌شود، می‌تواند نرخ تبدیل رهن و اجاره را بالاتر در نظر بگیرد. بنابراین افزایش یا کاهش سود بانکی بر افزایش یا کاهش نرخ تبدیل رهن و اجاره تاثیرگذار است.
- در پایان مدنظر داشته باشید گاهی اوقات ممکن است هرچقدر هم که چانه بزنید مبلغ پیشنهادی مالک به اندازه عرف بازار کم نشود. در این صورت پایتان را در یک کفش نکنید که حتما باید اجاره یا رهن را تا عرف بازار کاهش دهید. گاهی اوقات شرایط شما یا خانه به گونه‌ای است که پرداخت مبلغی بیشتر به چیزی که تحویل می‌گیرید می‌ارزد. پس همیشه به جز قیمت‌های معمول بازار، شرایط خودتان و ملک را هم در نظر بگیرید.
جمع‌بندی
- برای محاسبه قیمت رهن کامل هر خانه باید قیمت هر متر مربع از آن ملک را در متراژ خانه ضرب کرد و سپس با توجه به سن بنا قیمت کل ملک را تقسیم بر ۴ یا ۶ نمود.
- برای تبدیل بخشی از رهن به اجاره باید مبلغ رهن قابل تبدیل را تقسیم بر ۱ میلیون تومان کرد و نتیجه را در ۳۰ هزار تومان ضرب نمود.
- بسته به میزان سود بانکی و شرایط خانه و منطقه ممکن است نحوه محاسبه رهن و اجاره که در عرف معمول است مد نظر قرار نگیرد و این مورد در همه جا صدق نکند.
