هر آن چه که در مورد تایر خودرو باید بدانید
تمام قطعات خودرو از روزی که روی هم چفت می‌شوند، مدت‌زمان مشخصی موسوم به «عمر مفید» دارند. منظور از تمام قطعات، واقعاً همه قطعات است. حتی آن‌ها که تصورش را نمی‌کنید. از رنگ بدنه و شیشه گرفته تا میل‌لنگ و سوپاپ‌ها. آنچه باعث می‌شود برخی از وسایل تا ده‌ها سال عمر کنند، نحوه استفاده و شرایط نگهداری از آن‌ها است. با این اوصاف چندان تعجبی ندارد اگر بخواهیم درباره عمر مفید قطعه پرمصرفی مانند تایر توضیح بدهیم.
تایر خودرو دو نقش اصلی را در سازمان وسیله نقلیه ایفا می‌کند. نقش اول همانی است که به نظر می‌رسد؛ یعنی ابزاری برای تحمل وزن خودرو که در واقع رابطی است بین سختی سطح زیرین و شاسی سنگینی که روی آن سوار می‌شود؛ اما حقیقت آن است که تایر‌ها نقش مهم دیگری نیز دارند. شاید بهتر بگوییم مهم‌ترین وظیفه آن‌ها حفظ ایمنی خودرو است. این همان نکته‌ای است که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
تایر خودرو در خط مقدم سیستم ترمز گیری قرار دارد. حتی از دیسک، صفحه، کالیپر و پیستون‌های سیستم ترمز از بهترین برندها باشند ولی جنس تایر‌ها بی‌کیفیت باشد، عملاً هیچ چیزی به دست نیامده است. دلیل دیگر این است که تایر‌ها تاثیر صد در صدی بر نحوه فرمان‌پذیری خودروها دارند. مباحثی مانند افزایش اصطکاک در سطوح لغزنده و جلوگیری از آسیب به سیستم تعلیق که دیگر گفتن ندارد. این‌ها خلاصه‌ای از اهمیت وجود تایر بودند. حالا سوال این است که کدام تایر؟
حتی پلیس هم ورود کرد
ماجرای عمر مفید تایر‌ها به‌قدری اهمیت دارد که حتی سرهنگ قاسمیان رئیس پلیس ترافیک راهور هم به آن مستقیماً اشاره کرده است. از دید پلیس تایر مناسب، تایری است که آج نو داشته باشد. استاندارد آج تایر ۵٫۹ میلی‌متر است و اگر تایری با آج کمتر از ۱٫۶ میلی‌متر باشد یعنی این قطعه شرایط استفاده را ندارد و به عبارتی دیگر حادثه‌ساز است. به گفته این مقام مسئول عمر مفید اغلب تایر‌های موجود در ایران حدود ۳ سال سا ۶۰ هزار کیلومتر است. البته این زمان از تاریخ روز ساخت آن است.
سال تولد تایر را یاد بگیرید
به نظر شما این اعداد چه مفهومی دارند؟ ترکیب‌های عددی مثل ۴۱۱۷، ۱۲۱۸، ۱۰۱۱ و یا حتی ۰۱۱۰٫ یادتان باشد همان‌طور که باید نسبت به روز تولد همسر و فرزند خود حساس باشید، درباره سال تولید تایر‌ها هم باید دقت لازم را به خرج دهید. اعداد فوق در واقع همان تاریخ تولد تایر‌ها هستند. از سال ۲۰۰۰ به این‌سو سیستم کدگذاری لاستیک‌ها تغییر کرد. به این صورت که دو عدد اول از سمت چپ تعداد هفته از سال میلادی و دو عدد سمت راست سال میلادی تولید آن‌ها محسوب می‌شود. پس حالا یک بار دیگر اعداد بالا را مرور می‌کنیم. هفته ۴۱ از سال ۲۰۱۷، هفته ۱۲ از سال ۲۰۱۸، هفته ۱۰ از سال ۲۰۱۱ و دست آخر هفته اول از سال ۲۰۱۰٫ پیدا کردن سال و ماه میلادی این روزها به لطف گوشی‌های موبایل مثل آب خوردن است. حالا چرا این تاریخ‌ها مهم هستند؟ برخی از افراد سودجو اقدام به فروش تایر‌های تاریخ گذشته و یا به اصطلاح «ته انباری» می‌کنند. نکته اینجاست که تایر‌ها حتی اگر زیر خودرو هم نباشد از عمرشان کم می‌شود. ساده‌تر آن‌که مراقب باشید تایر کهنه خریداری نکنید چراکه دیگر خبری از آن عمر مفید ۳ ساله نیست.
حرفه‌ای رانندگی کنید
راستش را بخواهید نگهداری از تایر آن قدرها هم که تصور می‌شود سخت نیست. حقیقت آن است که خراب کردن تایر به مراتب سخت‌تر از سالم نگه داشتن آن است. حرکت مداوم با سرعت بالاتر از استاندارد تایر، این قطعه را زودتر از موعد به پایان عمرش نزدیک می‌کند. صرف این‌که خودروی شما توانایی آفرود دارد، نباید مدام در مسیرهای خاکی، شنزار، گل و لای، سنگ‌لاخ و ماسه‌ای حرکت کنید. حرکت Burn Out (به اصطلاح عامیانه تیک‌آف) برای تایر‌ها مانند سم است. سنگین کردن بیش از حد استاندارد تحمل تایر، یکی دیگر از عوامل کاهش عمر آن است.
راهکارهای ساده اما حیاتی
اگر تایر شما در آستانه فرسودگی و یا نزدیک به پایان ۳ سال است، پیش از آن‌که کاری دست شما بدهد نسبت به تعویض آن‌ها اقدام کنید. حداقل کاری می‌توانید با کمترین هزینه ممکن انجام دهید، تعویض تایر‌های عقبی با جلویی است. بیش از ۹۰ درصد خودروهای بازار به صورت FWD (دیفرانسیل جلو) هستند. این یعنی استهلاک تایر‌ها در محور جلو بیشتر است. سالی یک بار تایر‌های جلو و عقب را با هم تعویض کنید. این راه تنها یکی دو بار جواب می‌دهد. یادتان باشد پوسیدگی و فساد تایر را نمی‌توان از روی ظاهر آن تشخیص داد. پس به سلامت فیزیکی آن‌ها اعتماد نکنید. تنها چیزی که با چشم قابل تشخیص است صاف شدن آج‌ها و ساییدگی است. بعد از رعایت سرعت و بار مجاز، سومین عاملی که تاثیر عمیق بر سلامت تایر‌ها دارد، میزان باد آن است. روش‌های کلیشه‌های مثل لگد زدن و میزان خم شدن قسمت زیرین را فراموش کنید. به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید تا بدانید میزان باد مجاز برای تایر خودرویتان چقدر باید باشد. بد نیست بدانید که از نظر علمی فقط ۵ درصد وزن خودرو روی جرم تایر قرار دارد و ۹۵ درصد مابقی روی باد درون آن فشار می‌آورد.
پول خوب، آش خوب، تایر خوب
جمله درستی نیست اگر بگوییم هرچقدر تایر گران‌تر باشد پس کیفیت آن هم بهتر است؛ اما باید اعتراف کرد که تایر‌های خوب معمولاً قیمت بالایی دارند. بیایید قضیه را به زبان ریاضی بگوییم. با خرید تایر معمولی (و نه بی‌کیفیت) با قیمت ۲ میلیون تومان برای ۴ حلقه، شما حداقل ۳ سال نیازی به تعویض ندارید. این در صورتی است که تمام شرایط نگهداری‌اش را به‌درستی اجرا کرده باشید؛ اما فرض کنید که برای ۴ حلقه تایر خوب (و نه عالی)، شما ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان پول پرداخت می‌کنید. در ظاهر ۱٫۵ میلیون تومان پول بیشتری از جیبتان رفته است؛ اما نکته اینجاست که حالا عمر مفید تایر‌های شما به ۶ سال رسیده است؛ یعنی به صورت میانگین با خرید تایر معمولی سالی حدود ۶۷۰ هزار تومان هزینه کرده‌اید. در حالی که با خرید تایر بهتر، سالی ۵۸۰ هزار تومان هزینه کرده‌اید.
